İZMLER

İzm’ler, belli görüşleri, ideolojileri, düşünce sistemlerini ifade eder. Bunlar arasında “Pan İslâmizm” ifadesinde olduğu gibi, müsbet izm’ler varsa da, genelde menfi fikirler için kullanılması yaygındır. Bu izm’ler genelde Batı menşeli olup, fikrî birer cereyan olarak bizim insanımızı da etkilemiştir. İnsanımız “nezleye yakalanır gibi ideolojilere yakalanmaktadır.”¹

Cemil Meriç izm’ler hakkında dikkat çekici tesbitlerde bulunur. Ona göre,

-“İzm’ler aydınların dinidir.”²

-“İdrakimize giydirilen deli gömlekleri”dir.³

-“Her …ist, koltuk değneği olmadan yürüyemeyeceğini itiraf eden bir zavallıdır”

-ve “batıdan gelen hiçbir “izm” masum değildir.”⁴

“Sakson köleleri, boyunlarında bir tasma taşırlarmış. Efendilerinin adı yazılırmış bu tasmaya. Aydınlarımız da onlara benziyor. Her biri bir şeyhin müridi.”⁵ Kimi Marx’a mürit olmuş, kimi Lenin’e… Kimi A. Comte’a şakirtlik etmiş, kimi Emile Durkheim’e… Kimi Freud’a hizmet etmiş, kimi W. James’e…

Günümüzde bazılarında görülen “rozet tutkusunun” da aslında bir şahsiyet zaafı olduğunu söyleyebiliriz. Rozeti takıp dolaşan kişi, “ben falan ideolojinin mensubuyum. Zihnim, o zihniyetin fikrini taşımakta” şeklinde bir ilanat yapmaktadır. Hâlbuki belki ilerde kendisinin de vazgeçeceği bir ideolojinin rozet kahramanlığını yapmak, taklitçiliğini, taassubunu ilan etmekten başka bir şey değildir.